آثار و متون بسياري از جغرافي نگاران مسلمان در شناخت جغرافياي ممالک اسلامي و از جمله درياهايي که در قلمرو سرزمين هاي اسلامي واقع شده بودند، بر جاي مانده است. از جمله اين آثار مي توان به «مسالک وممالک» اثر ابراهيم بن محمد، ابواسحاق کرخي اصطخري (م346. ق). که از نخستين جغرافي نويسان ايراني مسلمان در قرن چهارم هجري در ايران به شمار مي رود، را نام برد. اين اثر که توسط يک مولف گمنام در قرن پنجم هجري ترجمه شده و به نوبه خود به موقعيت خليج فارس اشاره دارد. در بسياري از منابع جغرافيايي مربوط به مناطق اسلامي، خليج فارس و اهميت آن با نام درياي پارس، بحر پارس و... آورده شده است. اين متون علاوه بر ارزش جغرافيايي، از نظر تاريخي، سياسي، نظامي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و... داراي اهميت فراواني هستند و بايد به طور جدي موردبررسي قرار گيرند تا ارزش آن ها بيشتر آشکار شود. "مسالک وممالک" از جمله متون وزين اوايل قرن چهارم هجري است که براي بررسي جغرافيايي بسياري از مناطق ايران در آن عهد داراي اهميت اساسي است و در اين تحقيق با هدف شناخت جغرافياي تاريخي خليج فارس در آن مقطع، اين درياي ايراني موردبررسي قرار گرفته است.
كليد واژه: اصطخري، مسالک و ممالک، خليج فارس، جغرافياي تاريخي
ین مقاله برگرفته از فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس به صاحب امتیازی مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران می باشد.